Ο Iωάννης Καραγιάννης είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Είναι έγγαμος και εργάζεται ως Διευθυντής του Γαστρεντερολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Αγία Όλγα.
Κάτοχος τίτλου ειδικότητος στην Παθολογία (1983) και τη Γαστρεντερολογία (1985), μετεκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο John Radcliffe της Οξφόρδης (1985-88).
Εργάστηκε ως Γαστρεντερολόγος, αρχικά στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα στη συνέχεια ως Επιμελητής στον Άγιο Σάββα, και ως Συντονιστής Διευθυντής στο Αγία Όλγα (1996 ως σήμερα).
Έχει διατελέσει μέλος ΔΣ και Πρόεδρος πολλών ελληνικών και διεθνών Επιστημονικών Εταιρειών. Ήταν επί χρόνια εκπρόσωπος της Ελλάδος στην UEMS και την ECCO καθώς και εκδότης του περιοδικού της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας. Έχει πλούσιο επιστημονικό έργο με πλήθος άρθρων σε ξένα και ελληνικά περιοδικά, κεφαλαίων σε βιβλία, οργάνωση και συμμετοχή σε επιστημονικά Συνέδρια, κλπ. Το ιδιαίτερο επιστημονικό του ενδιαφέρον περιλαμβάνει την κοιλιοκάκη, τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και το πάγκρεας.
Και με αυτό το σύντομο εισαγωγικό σημείωμα γνωριμίας προχωρούμε στη… βάσανο των ερωτήσεων…
Πώς επιλέξατε την Ιατρική και ειδικότερα τη Γαστρεντερολογία;
Από την εφηβική μου ηλικία είχα ήδη ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την δομή και λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και για τα διάφορα νοσήματα από τα οποία μπορεί να νοσήσει ο άνθρωπος. Καθώς τότε δεν ήταν γενικά διαθέσιμα σχετικά βιβλία, τις διάφορες πληροφορίες και απαντήσεις στα ερωτήματά μου αντλούσα διαβάζοντας τις πληροφορίες για λέξεις-κλειδιά από τις εγκυκλοπαίδειες που είχαμε στο σπίτι και που, τότε τουλάχιστον, αποτελούσαν σημαντική πηγή πληροφοριών και ενημέρωσης για την μεγαλύτερη ομάδα του πληθυσμού. Αυτό μου το ενδιαφέρον, όπως ήταν φυσικό, με είχε ήδη δρομολογήσει για να επιλέξω την ιατρική ως πρώτη, αν όχι μόνη, επιλογή μου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από τα προηγούμενα διαβάσματά μου είχα ήδη αποκτήσει ένα μεγαλύτερο και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα νοσήματα του πεπτικού συστήματος (δεν ξέρω γιατί!) Έτσι, ήδη από την εισαγωγή μου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχα δρομολογήσει και την ειδικότητα την οποία θα ήθελα να ακολουθήσω, δηλαδή την Γαστρεντερολογία. Οφείλω να ομολογήσω ότι κατά την διάρκεια της φοίτησής μου στην Ιατρική η προδιάθεσή μου αυτή δεν άλλαξε και έτσι μετά την λήψη του πτυχίου άρχισα και την διαδικασία απόκτησης της ειδικότητας της Γαστρεντερολογίας, η οποία τότε (δυστυχώς έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, αλλά μου φαίνεται σαν χθες) απαιτούσε την απόκτηση ειδικότητας Παθολογίας και στη συνέχεια εκπαίδευση για δύο χρόνια σε κλινική που είχε χαρακτηρισθεί κατάλληλη για εκπαίδευση στην Γαστρεντερολογία. Την εποχή εκείνη, την δεκαετία του 1970-1980, η Γαστρεντερολογία δεν αποτελούσε κύρια ειδικότητα αλλά υποειδικότητα της Παθολογίας και δεν υπήρχαν αμιγείς Γαστρεντερολογικές Κλινικές. Αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη αμιγώς Γαστρεντερολογική Κλινική δημιουργήθηκε στο Τζάνειο Νοσοκομείο υπό την διεύθυνση του αείμνηστου Γιώργου Τριανταφύλλου. Όπως όλοι γνωρίζουμε το μεγάλο boom στη Γαστρεντερολογία έγινε με την ανάπτυξη των ενδοσκοπήσεων του πεπτικού η οποία και οδήγησε στην θεσμοθέτηση της Γαστρεντερολογίας ως κύριας ειδικότητας το 1984 ή 1985.
Πως κρίνετε το επίπεδο της Γαστρεντερολογίας στη χώρα μας. Θεωρείτε ότι υστερούν οι Έλληνες συγκριτικά με τους συναδέλφους άλλων χωρών και για ποιους λόγους; Και επιπλέον τα τελευταία χρόνια με περικοπές δαπανών, μειωμένη χρηματοδότηση, ελλείψεις υλικών στο ΕΣΥ, παλαιό εξοπλισμό, μεγάλες μειώσεις αποδοχών των εργαζομένων και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, θεωρείτε ότι η οικονομική κρίση έχει μεγαλώσει την απόσταση;
Θα απαντήσω κατ’ αρχάς μονολεκτικά: πολύ υψηλό. Το διαπιστώνει κανείς εύκολα από το επίπεδο τόσο των θεωρητικών τους γνώσεων όσο και από την δυνατότητά τους να προβαίνουν σε συγκροτημένη προσέγγιση στη διαφορική διάγνωση, παρακλινική διερεύνηση καθώς και θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με νοσήματα του πεπτικού. Σχετικά με το εάν υστερούν σε κάτι από συναδέλφους άλλων ανεπτυγμένων χωρών, αυτή εντοπίζεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει σχεδόν πλήρης αποκλεισμός τους από την είσοδο στην τριτοβάθμια περίθαλψη, η οποία, κακά τα ψέματα αποτελεί τον σημαντικότερο χώρο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, λόγω του ότι ο εκσυγχρονισμός της ενδοσκοπικής διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης σχετίζεται άμεσα με τις τεχνολογικές εξελίξεις στο αντικείμενο, ο οικονομικός στραγγαλισμός της χώρας τα τελευταία χρόνια καθιστά εξαιρετική δύσκολη ή ακόμη και αδύνατη την συντήρηση, ανανέωση, αναβάθμιση και προσθήκη νεώτερου τεχνολογικού εξοπλισμού. Σε αυτά βέβαια προστίθεται, δυστυχώς και η βαθμηδόν έκπτωση του ενδιαφέροντος (motivation) τόσο των παλαιότερων όσο και, πολύ περισσότερο, των νέων συναδέλφων λόγω των περιορισμένων προοπτικών τους στη χώρα καθώς και της σημαντικής μείωσης των αποδοχών τους τα τελευταία χρόνια που προσανατολίζει περισσότερο στον καθημερινό βιοπορισμό παρά στην περαιτέρω εκπαίδευση και ερευνητική δραστηριότητα.
Απαριθμήστε μου μέτρα που θα μπορούσαν να βελτιώσουν το επίπεδο εκπαίδευσης στη Γαστρεντερολογία στον Ελληνικό χώρο
Το πρόβλημα της εκπαίδευσης τόσο στην Γαστρεντερολογία όσο και σε όλες τις άλλες ειδικότητες σχετίζεται πρώτιστα με τον αριθμό των εισακτέων στις ιατρικές σχολές της χώρας, ο οποίος εξακολουθεί να παραμένει υψηλός, και στη συνέχεια με επαναπροσδιορισμό του προγράμματος εκπαίδευσης των ειδικευόμενων καθώς και την θέσπιση εξορθολογισμένων και πραγματικά αντικειμενικών κριτηρίων (επιστημονικά, εκπαιδευτικά, τεχνολογικά) των Τμημάτων που θα κρίνονται κατάλληλα για την εκπαίδευση με σκοπό την απόκτηση τίτλου ειδικότητος.
Τι δρόμο θα συμβουλεύατε να ακολουθήσει σήμερα ένας απόφοιτος ιατρικής που επιλέγει να γίνει Γαστρεντερολόγος: ειδικότητα στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, εάν έχει την δυνατότητα (οικογενειακή, οικονομική κτλ) στο εξωτερικό. Ένας επιπλέον σημαντικός παράγοντας είναι το εξαιρετικά μακρύ διάστημα που απαιτείται για την έναρξη ειδικότητος στη χώρα μας με αποτέλεσμα την ανακοπή της «ορμής» του νέου γιατρού καθώς και άλλων παραγόντων (δημιουργία οικογένειας κτλ).
Και για το νέο Γαστρεντερολόγο;
Πρώτα-πρώτα να διευρύνει και ολοκληρώσει την μετά την ειδικότητα εκπαίδευση του, βασικά με μετεκπαίδευση συνδυαζόμενη με ερευνητική δραστηριότητα στο εξωτερικό, προσδιορίζοντας πιθανότατα και τον ιδιαίτερο τομέα της Γαστρεντερολογίας με τον οποίο θέλει να εξειδικευθεί. Αυτό θα τον βοηθήσει για την περαιτέρω πορεία του είτε αυτή θα συνεχισθεί στο εξωτερικό είτε στο εσωτερικό του ιδιωτικού τομέα συμπεριλαμβανομένου.
Έχετε παρακολουθήσει/οργανώσει πολλά Συνέδρια. Τι θα αλλάζατε;
Τα συνέδρια είναι, διεθνώς, μία ιδιαίτερη ιστορία. Στην εποχή της αφθονίας εκτός από επιστημονική ενημέρωση αποτελούσαν και ευκαιρία τουρισμού (πολλές φορές και οικογενειακού), για μερικούς δε και μοναδικό σκοπό. Προσωπικά, είχα κύριο μέλημά μου την παρακολούθηση τους η οποία στην μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων συνδυάζονταν με συμμετοχή μου στο επιστημονικό τους πρόγραμμα, χωρίς βέβαια να παραβλέπω και το τουριστικό τους κομμάτι. Δόξα τω Θεώ, μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθώ πολλές χώρες της υφηλίου! Όσον αφορά την διοργάνωση ενός Συνεδρίου αυτή αποτελεί μία πολύ σύνθετη και επίπονη υπόθεση και απαιτεί μεγάλο αριθμό εργατοωρών, εάν ο Πρόεδρος φιλοδοξεί για ένα επιτυχημένο επιστημονικά και οργανωτικά αποτέλεσμα. Απαραίτητη είναι η πολύ καλή γνώση του αντικειμένου του Συνεδρίου ούτως ώστε να γίνει η καλύτερη δυνατή επιλογή των θεμάτων τόσο εκπαιδευτικά όσο και ερευνητικά. Σε συνάρτηση με αυτά είναι η πολύ καλή γνώση των διαθέσιμων ομιλητών για την σύνθεση των ποικίλης φύσεως εκδηλώσεων του Συνεδρίου, τόσο από επιστημονικής πλευράς όσο και ελκυστικότητας προς το αναμενόμενο ακροατήριο. Εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα αποτελεί επίσης η οικονομική διαχείριση του Συνεδρίου, ιδίως όταν το οικονομικό αποτέλεσμα αποτελεί το σημαντικότερο πρόσοδο της διοργανώτριας Εταιρείας. Παλαιότερα εστιαζόμαστε και στο κοινωνικό πρόγραμμα, αλλά τώρα αυτό αποτελεί μάλλον παρελθόν!
Ποιά διεθνή Συνέδρια θεωρείτε τα καλύτερα; Αν επιλέγατε ένα ποιο θα ήταν;
Σήμερα, τα πλέον ολοκληρωμένα που καλύπτουν όλο το αντικείμενο της γαστρεντερολογίας είναι της Αμερικανικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας (DDW) και το Ευρωπαϊκό (UEGW). Για όσους ενδιαφέρονται κυρίως για τα νοσήματα του ήπατος το Αμερικανικό (AASLD) και το Ευρωπαϊκό (EASL). Στο ερώτημα ποιο θα επέλεγε κάποιος εξαρτάται από το τι όφελος προσδοκά να αποκομίσει από την παρακολούθησή του, αν δηλαδή ενδιαφέρεται για μία γενική ενημέρωση στο αντικείμενο της γαστρεντερολογίας ή έχει συγκεκριμένα κλινικά και ερευνητικά ενδιαφέροντα. Προσωπικά, θα επέλεγα το DDW. Για γενική ενημέρωση και κύρια για την άσκηση της καθημερινής κλινικής πρακτικής εξαιρετικό είναι το συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Γαστρεντερολογίας (ACG). Σε όσους έχουν την δυνατότητα να το παρακολουθήσουν το συνιστώ ανεπιφύλακτα.
Eχετε μακρά θητεία σε Επιστημονικές Εταιρείες. Τι δεν σας ικανοποιεί στη λειτουργία της ΕΓΕ και τι θα αλλάζατε;
Κατ’ αρχάς θα έλεγα ότι γενικά θεωρώ ότι η ΕΓΕ είναι μία πολύ επιτυχημένη ιατρική εταιρεία και έχει επιτελέσει ιδιαίτερα σημαντικό, από πάσης απόψεως και ιδίως εκπαιδευτικό, έργο από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Βέβαια, σε πολλά επιμέρους θέματα, μπορεί να υπάρξει κριτική αλλά αυτό είναι αναμενόμενο. Κατά την γνώμη μου το σημαντικότερο πρόβλημα της Εταιρείας είναι ότι δεν έχει συγκεκριμένη μακροχρόνια και σύγχρονη στρατηγική που να συμβαδίζει και να εναρμονίζεται με τα διεθνή δεδομένα τα οποία ευρίσκονται σε μία συνεχή δυναμική εξέλιξη. Η περιχαράκωσή της, πρακτικά αποκλειστικά, στο εσωτερικό δεν βοηθά στην ενεργό της συμμετοχή και προβολή στο διεθνή χώρο, τόσο της ίδιας όσο και των μελών της. Ο εκάστοτε Πρόεδρος έρχεται με τις ιδέες και φιλοδοξίες του οι οποίες όμως δεν εντάσσονται σε ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό της Εταιρείας και οι οποίες, και στην καλύτερη περίπτωση, δεν μπορούν να υλοποιηθούν και να αποδώσουν μέσα στο περιορισμένο χρονικό διάστημα της θητείας του. Δεν υπαινίσσομαι ότι η θητεία του Προέδρου πρέπει να είναι μεγαλύτερη, αλλά σε αυτό που προανέφερα, ότι δηλαδή αυτή θα πρέπει να είναι ενταγμένη σε ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σχεδιασμό (ο οποίος βέβαια θα πρέπει να αναθεωρείται λαμβάνοντας υπ’ όψη τα τοπικά και διεθνή δεδομένα). Συνοψίζοντας, θα επιθυμούσα το ΔΣ να ανελάμβανε μία πρωτοβουλία για τον σχεδιασμό ενός μακροχρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού. Κλείνοντας το ερώτημα αυτό θα ήθελα να πω ότι, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα σημερινά δεδομένα και παράλληλα με την ΕΠΕΓΕ, θα πρέπει να έλθει πιο κοντά και στους συναδέλφους του ιδιωτικού τομέα.
Ποια η γνώμη σας για την ανάπτυξη εξειδικεύσεων στη Γαστρεντερολογία;
Ιδιαίτερα θετική, όπως άλλως συμβαίνει με τις εξειδικεύσεις και στις άλλες ειδικότητες. Με την πολύ μεγάλη γνώση που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε τεχνολογικό και θεραπευτικό επίπεδο, για την εφαρμογή της απαιτείται ιδιαίτερη ενασχόληση με τα επί μέρους αντικείμενα μιας ειδικότητος. Είναι άλλωστε πλήρως τεκμηριωμένο ότι τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα (και με λιγότερες επιπλοκές) όταν κάποιος ασχολείται συστηματικά με κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο και όχι περιστασιακά. Για το λόγο αυτό θεωρώ ότι σήμερα, σε ένα καλά οργανωμένο Γαστρεντερολογικό τμήμα, είναι απαραίτητο να υπάρχουν συνάδελφοι με εξειδίκευση στα επί μέρους αντικείμενα της Γαστρεντερολογίας. Βέβαια, θεωρώ απολύτως απαραίτητο ότι όλοι, ανεξαρτήτως εξειδίκευσης, πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά το σύνολο του αντικειμένου της ειδικότητος σε επίπεδο σωστής καθημερινής πρακτικής.
Μιλήστε μας λίγο για τον εαυτό σας εκτός Νοσοκομείου/ελεύθερος χρόνος/ενδιαφέροντα, ασχολίες εκτός ιατρικής…
Παρ’ ότι ακόμα (!) δυστυχώς δεν έχω πολύ ελεύθερο χρόνο ξεφεύγω από την καθημερινότητα με το μπρίτζ, το αγαπημένο μου πνευματικό παιχνίδι, που με συναρπάζει ιδιαίτερα (παίζετε με τράπουλα, μερικοί ή ενδεχομένως πολλοί από εσάς να μην το γνωρίζετε, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα). Απλά αναφέρω ότι αυτό έπαιζε και ο Τσώρτσιλ στο υπόγειο κεντρικό στρατηγείο της Μεγ. Βρετανίας κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, υποστηρίζοντας ότι τον βοηθούσε να πάρει σωστότερες αποφάσεις. Μεγάλο μου χόμπι είναι η φωτογραφία, χόμπι που κληρονόμησα από τον πατέρα μου. Ομολογώ ότι διαθέτω αρκετό και πολύ υψηλής ποιότητας εξοπλισμό. Κατά τα άλλα, καλή παρέα, κουβέντα, ταβέρνα, εκδρομές και ενδιαφέροντα βιβλία, κυρίως ιστορικού περιεχομένου. Α, και κάτι άλλο, είμαι αθεράπευτος Παναθηναϊκός (αν και Πειραιώτης), πράγμα πολύ δύσκολο και βαρύ τα τελευταία χρόνια !.
Σταδιοδρομήσατε στο χώρο της Νοσοκομειακής Ιατρικής: έχετε μετανιώσει για αυτή σας την επιλογή; / αν σήμερα βρισκόσασταν στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας ως Γαστρεντερολόγος τι θα κάνατε διαφορετικό;
Όχι, δεν έχω μετανιώσει καθόλου και αυτό θα επεδίωκα και τώρα αν ήμουνα στο ξεκίνημα της καριέρας μου. Τώρα, κοιτώντας προς τα πίσω, νομίζω ότι θα επέλεγα να παρατείνω την παραμονή μου στο εξωτερικό για ακόμη καλύτερη και πληρέστερη επιστημονική και ερευνητική ολοκλήρωση.
Ποια νομίζετε ότι ήταν η χειρότερη στιγμή στην καριέρα σας;
Σε αυτή την φάση νομίζω οτι δεν θα ήθελα να αναφερθώ.
Και η καλύτερη;
Η οργάνωση και ανάπτυξη ενός σύγχρονου Γαστρεντερολογικού Τμήματος, αυτή του «Κωνσταντοπούλειου» σήμερα Νοσοκομείου, παλαιότερα «Αγίας Όλγας», από πρακτικά μηδενική βάση.
Θέλω να σας ευχαριστήσω για την ανταπόκριση και να σας παρακαλέσω να βάλετε ένα επίλογο…
Κατ’ αρχάς θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά τόσο εσάς όσο και την ΕΠΕΓΕ για την ιδιαίτερη τιμή που μου έκανε να μου ζητήσει αυτή τη συνέντευξη. Έχω μακρηγορήσει αρκετά, κλείνοντας όμως θα ήθελα να κάνω έκκληση στους νέους συναδέλφους να μην απογοητεύονται από την ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική (και όχι μόνον) συγκυρία και με όραμα προόδου και ανάπτυξης να επιμείνουν αφοσιωμένοι στο επιστημονικό τους αντικείμενο για να αποκαταστήσουν την βαθειά τραυματισμένη αυτοπεποίθηση, τόσο την προσωπική τους όσο και της Πατρίδας γενικότερα.