Αθανάσιος Δ. Σιούλας
Γαστρεντερολόγος, Υπότροφος ΕΓΕ 2015
Clinical and Research Fellow
Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf (UKE)
Οι τεχνολογίες συμπεριφορικής παρέμβασης (behavioral intervention technologies, BITs) αφορούν στην εφαρμογή ψυχολογικών και συμπεριφορικών παρεμβατικών μεθόδων με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Στόχος τους σε επίπεδο ατόμου είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς μέσω συστηματικής παρακολούθησης, αυτοαξιολόγησης, στοχοθεσίας και εκπαίδευσης. Μέσα που χρησιμοποιούνται είναι διαδικτυακοί ιστότοποι (websites), εφαρμογές (apps), ειδικοί ανιχνευτές σε έξυπνες συσκευές (π.χ. smartwatches) κ.ά.
Οι BITs προσφέρουν μια εναλλακτική δυνατότητα παρακολούθησης και αντιμετώπισης χρονίων νοσημάτων στις περιπτώσεις που η διαπροσωπική επαφή ιατρού-ασθενούς δεν είναι εφικτή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ειδικότητα της Γαστρεντερολογίας παρουσιάζει η εφαρμογή των BITs σε πάσχοντες από ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (ΙΦΝΕ). Κεντρική δυσκολία στη διαχείριση αυτών των ασθενών αποτελεί η ελλιπής συμμόρφωσή τους στη θεραπεία σε ποσοστό που ανέρχεται στο 40%, στοιχείο που συχνά οδηγεί σε υψηλή νοσηρότητα και επιπλοκές. Κύριες αιτίες για την παρατηρούμενη χαμηλή συμμόρφωση αποτελούν η πλημμελής ενημέρωση και η δυσχερής πρόσβαση στον θεράποντα γαστρεντερολόγο.
Οι BITs είναι σε θέση να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα συμβάλλοντας στη βελτιστοποίηση της αντιμετώπισης των ασθενών με ΙΦΝΕ.
Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται προς το παρόν ελάχιστες πιλοτικές μελέτες αξιολόγησης της εφαρμογής των BITs σε ασθενείς με ΙΦΝΕ. Οι συμμετέχοντες σε αυτές συμπληρώνουν σε τακτική βάση εξειδικευμένα ερωτηματολόγια με παραμέτρους όπως η δραστηριότητα της νόσου, η ποιότητα ζωής και η τρέχουσα θεραπεία, ενώ λαμβάνουν αντίστοιχες πληροφορίες και οδηγίες από τη θεραπευτική ομάδα. Η διαδραστική επικοινωνία λαμβάνει χώρα μέσω ειδικά σχεδιασμένων διαδικτυακών ηλεκτρονικών προγραμμάτων. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και οι συγγραφείς τονίζουν τη δυνητική
χρησιμότητα της σύγχρονης τεχνολογίας με στόχο τον καλύτερο χειρισμό των πασχόντων από ελκώδη κολίτιδα και νόσο του Crohn. Αξίζει να αναφερθεί πως στις δύο διαθέσιμες μικρές τυχαιοποιημένες μελέτες οι BITs φαίνονται να υπερτερούν της συμβατικής παρακολούθησης, αν και η εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων είναι επισφαλής.
Είναι πιθανό η σύγχρονη τεχνολογία και συγκεκριμένα η χρήση των BITs να τροποποιήσει σημαντικά τον τρόπο επικοινωνίας ιατρού-ασθενούς στο προσεχές μέλλον. Απαραίτητη κρίνεται η δημιουργία και για τις ΙΦΝΕ πληρέστερων προγραμμάτων και η αξιολόγησή τους με μεγάλες μελέτες στα πρότυπα αυτών σε ασθενείς με άλλα νοσήματα. Τα προγράμματα πρέπει να είναι εύκολα στη χρήση ώστε να απευθύνονται μετά τη σχετική εκπαίδευση και σε ασθενείς χωρίς υψηλό μορφωτικό επίπεδο και εξοικείωση με την τεχνολογία. Η επέκταση των εφαρμογών σε συσκευές πέραν των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όπως για παράδειγμα smartphones και tablets σίγουρα θα διευρύνει τη χρήση τους. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί πως η άμεση επικοινωνία του θεράποντος με τον ασθενή αποτελεί θεμέλιο λίθο της παροχής υγείας και κάθε άλλη μέθοδος πρέπει να λειτουργεί συμπληρωματικά αυτής.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Kane S, Huo D, Aikens J, Hanauer S. Medication non-adherence and the outcomes of patients with quiescent ulcerative colitis. Am J Med 2003; 114:39-43
- Stiles-Shields C, Keefer L. Web-based intervention for ulcerative colitis and Crohn’s disease: systematic review and future directions. Clin Exp Gastroenterol 2015; 8: 149-57